İntervallı aclıq: dəbli tendensiya, yoxsa sağlamlıq üçün riskli seçim?

İntervallı aclıq – könüllü şəkildə tələbələrin maddi sıxıntı səbəbindən etdiyi, yogilərin isə mənəvi kamillik üçün seçdiyi bir praktikadır. Lakin sual yaranır: bu metod əslində orqanizm üçün ağıllı bir yanaşmadır, yoxsa qida çatışmazlığından yaranan xəstəliklərə gedən qısa yol? Mövzuya elmi prizmadan yanaşaq.

Əslində intervallı aclıq (fastinq) pəhriz deyil, qidalanma rejimidir. Burada əsas məsələ nə yeyilməsindən çox, nə vaxt yeyilməsidir. Yəni orqanizm müəyyən müddət ərzində qida qəbul etmir, sonra isə yemək üçün ayrılmış intervaldan istifadə edir. Başqa sözlə, yemək və yeməmək dövrləri növbələşir.

Əsas tətbiq olunan modellər

İntervallı aclığın bir neçə modeli mövcuddur və onlar çətinlik dərəcəsinə görə fərqlənir:

• 16/8 metodu (başlayanlar üçün) – 16 saat ərzində qida qəbul edilmir (bu müddətə yuxu da daxildir), qalan 8 saat ərzində isə gündəlik qida rasionu qəbul edilir. Məsələn, günorta saat 12-dən axşam 8-ə qədər yemək olar.
  
  
  
• 18/6 metodu (daha intizamlılar üçün) – oxşar prinsiplədir, lakin qida qəbuluna cəmi 6 saat ayrılır.
  
  
  
• 20/4 və ya OMAD – “Gün ərzində bir dəfə yemək” modeli – bütün gündəlik qida yalnız bir dəfə, genişlənmiş bir yemək formasında qəbul olunur. Bu metod yüksək disiplin tələb edir.
  
  
  
• 5/2 metodu – həftənin 5 günü normal qidalanma, 2 günü isə ya tam aclıq, ya da çox aşağı kalorili qidalanma (təxminən 500–600 kkal).
  
  
  
• 36 saatlıq aclıq – daha ekstremal seçimdir. Məsələn, bazar ertəsi səhər yeməyindən sonra yalnız çərşənbə axşamı axşam yeməyində qida qəbul edilir. Bu metod yalnız həkim nəzarəti altında icazə verilir.
  
  
  

Praktik yanaşma olaraq, saat hesablaması əvəzinə sadəcə səhər yeməyini və ya axşam yeməyini atlamaq kifayət edə bilər. Müasir mobil tətbiqlər isə bu prosesi izləməyi daha da asanlaşdırır.

Müsbət təsirləri

İntervallı aclığın populyarlığı təsadüfi deyil. Bu rejimin orqanizmə elmi əsaslarla təsdiqlənmiş bir sıra faydaları mövcuddur:

• Aftofagiya – orqanizmin zədələnmiş hüceyrələri “təmizləməsi” və toksinləri aradan qaldırması prosesi aktivləşir.
  
  
  
• İltihab proseslərinin azalması – nəticədə revmatoid artrit və astma kimi xəstəliklərin riski aşağı düşə bilər.
  
  
  
• İnsulinə həssaslığın artması – bu, 2-ci tip şəkərli diabetin profilaktikasında əhəmiyyətlidir.
  
  
  
• Beyin funksiyalarının yaxşılaşması – yaddaşın və diqqətin artması, nevrodejenerativ xəstəliklərin (Alzheimer xəstəliyi kimi) riskinin azalması mümkündür.
  
  
  
• İmmunitetin güclənməsi – bəzi təcrübələr göstərir ki, aclıqdan sonra immun hüceyrələrinin sayı bərpa olunur və hətta artır.
  
  
  

Mənfi tərəfləri və əks göstərişlər

Lakin bu metod hər kəs üçün uyğun deyil. Əks göstərişləri nəzərə almadan tətbiq etmək sağlamlığa ciddi zərər vura bilər.

Qəti əks göstərişlər:

• az çəki,
  
  
  
• hamiləlik və ya laktasiya dövrü,
  
  
  
• qida pozuntuları (anoreksiya, bulimiya),
  
  
  
• qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri,
  
  
  
• 1-ci tip şəkərli diabet,
  
  
  
• öd daşı xəstəliyi.
  
  
  

Mümkün yan təsirlər (ilk mərhələlərdə çox rast gəlinir):

• aclıq hissi,
  
  
  
• zəiflik və başgicəllənmə,
  
  
  
• baş ağrıları.
  
  
  

Uzunmüddətli və sərt aclıq rejimləri (48 saatdan çox) hormonal pozuntulara da gətirib çıxara bilər – qalxanabənzər vəzi hormonlarının və cinsi hormonların səviyyəsinin azalması müşahidə oluna bilər.

Ekspert rəyi

Müxtəlif mütəxəssislərin fikrinə görə, intervallı aclıq qısamüddətli nəticələr verə bilər. Lakin uzunmüddətli dövrdə orqanizm adaptasiya olunduqca arıqlama prosesi ləngiyir və insanın pəhrizi pozması ehtimalı artır. Əsas qayda dəyişməzdir: nəticəni təyin edən faktor qəbul olunan ümumi kaloridir, yoxsa yemək saatı deyil.

İntervallı aclıq düzgün istifadə edildikdə faydalı ola bilər. O, yemək vərdişlərini nizamlayır, qidalanma intizamını gücləndirir və artıq çəkinin azalmasına dəstək olur. Lakin bu metod möcüzəvi vasitə deyil və fanatik yanaşma ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.

Ən doğru yanaşma – öz orqanizminizi dinləmək, tibbi göstəricilərinizi nəzərə almaq və mütləq həkimlə məsləhətləşməkdir. Əks halda, gözlənilən nəticə əvəzinə sağlamlıq problemləri ilə üzləşmək mümkündür.

Aclığı ağıl ilə tətbiq edin!

Əgər ağıllı aclıq rejimlərindən sonra nəsə dadlı bir şey istəsəniz — saytımıza nəzər salın: bizdə bəhanələrinizdən daha çox restoran var!